انتظار

خبر منشر شده در مورد نهی از منکر خانمهای بی حجاب که این روزهای اخیر سر و صدا پیدا کرده و تحلیل قانونی آن به قلم، 

استاد هادی عجمی 

💢یک بام و دوهوای برخورد با بی‌حجابی و اخلال فرهنگی!

یک کلیپ در فضای مجازی دست‌به‌دست شد. فیلمی که صدا ندارد؛ اما صدای زیادی در کشور کرد. در تصویر مشخص است که مردی با دو خانم بی‌حجاب مشاجره می‌کند. پس از لحظه‌ای کوتاه، ماستی را از قفسه مغازه برمی‌دارد و بر سر آن دو زن می‌زند.

طبق گزارش دادستانی طرقبه؛ پس از تظاهر به کشف حجاب توسط دو خانم در ملآعام و برخورد غیرمتعارف یک فرد با این دو خانم، دستورات قضایی لازم در این زمینه صادر و فردی که به شکل نامتعارف نهی از منکر کرده بود و همچنین آن دو خانم به اتهام تظاهر به کشف حجاب جلب شدند!

به‌دوراز تمامی حواشی، لازم است از این اقدام دادستانی تشکر کرد! زیرا گاهی در این‌گونه موارد، فشارهای رسانه‌ای و فضای مجازی سبب برخورد اشتباه می‌شود. برخورد اشتباه این است که غلط بودن آن‌گونه نهی از منکر را می‌بینند؛ اما بر جرم قطعی دینی و قانونی آن دو زن چشم می‌پوشند. درحالی‌که این نوع نگاه، یک بام و دو هواست. هر دو جرم را باید دید!

درباره جرم نخست، اینکه در برخورد با فساد در حکومت اسلامی، باید اجرای تعزیر و برخورد بالاتر از امرونهی زبانی را به حاکمیت سپرد. از این بالاتر، حتی در شرع شیعی، قاضی حق بی‌احترامی به مجرم را ندارد و فقط باید حد یا تعزیر او را نسبت به جرمش انجام دهد؛ زیرا قاعده کلی این است:

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامینَ لِلَّهِ شُهَداءَ بِالْقِسْطِ وَ لا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلى‏ أَلاَّ تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوى‏ وَ اتَّقُوا الله إِنَّ الله خَبیرٌ بِما تَعْمَلُون‏

قرآن کریم در آیه هشتم سوره مائده دستور می‌دهد: ای کسانی که ایمان آورده‌اید قیامتان برای خداوند باشد! به عدالت شهادت دهید و مخالفت و دشمنی با کسی نباید سبب شود که شما از عدالت خارج شوید. (یعنی حتی در برخورد با مجرم باید عدالت را رعایت کرد) که این رفتار عادلانه به تقوا نزدیک‌تر است.

عدالت در امربه‌معروف و نهی از منکر

رفتار عادلانه در امربه‌معروف و نهی از منکر این است که مرحله بالاتر از تذکر لسانی و ضرب و شتم را باید به حاکمیت و قاضی اسلامی سپرد؛ زیرا اگر این‌گونه نشود، اخلال در نظام به وجود می‌آید و بر اساس قاعده فقهی «حفظ نظام»، این کار حرام است.

این قاعده با تعابیر مختلف استفاده شده است و از ادله پرکاربرد در ابواب مختلف فقهی است؛ مانند تعبیر «حفظ نظام» که از ادله ولایت‌فقیه و حکومت اسلامی طرح شده است[۱] و تعبیر «حفظ نظام مادی و معنوی» که در وجوب کفایی قضا[۲] استفاده شده است. از این مفهوم به‌قاعده «حرمت اختلال نظام» نیز تعبیر شده است که جنبه سلبی آن است. مرحوم امام در مباحث فقهی خود می‌نویسند: «مع أنّ حفظ النظام من الواجبات الأکیده و اختلال أُمور المسلمین من الأُمور المبغوضه و لا یقام بذا و لا یسدّ هذا إلّا بوال و حکومه».

جرمی که اخلال در نظام فرهنگی است و به این جنبه آن توجه نمی‌شود

بنابراین جرم نخست، مهم است؛ اما نباید از جرم اصلی غافل شد! جرمی که مصداق چند حکم است؛ یعنی جرم کشف حجاب آن دو خانم. کشف حجاب در کشور اسلامی که قانون حجاب اسلامی دارد؛ خودش از مصادیق مهم اخلال در نظام کشور است؛ زیرا اخلال در نظام فرهنگی و به‌مرور نظام امنیتی کشور می‌شود. این نکته کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد!

به‌طور معمول تنها جرم کشف حجاب در قانون بیان می‌گردد که البته درست است؛ اما علاوه بر این جرم، در فضای کنونی که کشف حجاب خواسته یا نخواسته با هدف تغییر نظام فرهنگی کشور انجام می‌گیرد، حکمی مضاعف دارد که قضات باید بدان توجه کنند!

قانون این است که بر اساس تبصره ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۷۵)، زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به حبس از ده روز تا دو ماه و جزای نقدی محکوم خواهند شده‌اند؛ اما این کف جرم است.[۳]

هر جرمی بر اساس عناوین ثانوی می‌تواند دارای عقاب مضاعف شود. حداقل این است که به قطع در شرایط کنونی کشف حجاب از یک عمل شخصی خارج شده است و خواسته و ناخواسته انجام دهنده آن نوعی عمل هماهنگ با دیگران در جهت تغییر نظام فرهنگی کشور را انجام می‌دهد. جرمی که به‌مراتب از جرم کشف حجاب شخصی در دورانی دیگر سنگین‌تر است.

نویسنده: حجت‌الاسلام هادی عجمی، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه و پژوهشگر فقه تربیتی

————————–

[۱]. سید روح اللّه موسوى خمینی ره، کتاب البیع، ج‌۲، ص ۶۱۹).

[۲].‌ «القضاء واجب کفائیّ و ذلک لتوقّف حفظ النظام المادی و المعنوی علیه» (سید ابو القاسم موسوى خویى، موسوعه الإمام الخوئی، ج‌۱، ص ۱۴).

[۳]. البته کل ماده ۶۳۸ این است: هر کس علناً در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم می‌گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نمی‌باشد ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

اما در تبصره آمده: تبصره: زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ده روز تا دو ماه و یا از پنجاه هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد. نبابراین شلاق حذف شده است